Een Broodfonds is een collectieve voorziening voor arbeidsongeschiktheid, ontwikkeld dóór en vóór ondernemers. Arbeidsongeschiktheid is een risico voor de ongeveer anderhalf miljoen zelfstandigen in ons land. Kleine groepen zelfstandigen met verschillende beroepen spreken in een Broodfonds af om elkaar bij arbeidsongeschiktheid met schenkingen te steunen. Vaak wordt dit soort voorzieningen ook wel aangeduid als een ‘schenkkring’. De BroodfondsMakers begeleiden de oprichting van de individuele groepen en zorgen ervoor dat aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Alleen groepen die zijn opgezet door de BroodfondsMakers en die voldoen aan de voorwaarden zijn een Broodfonds™ en mogen die naam gebruiken. Broodfondsen zijn betaalbaar, kleinschalig en transparant.
Wat is een Broodfonds
Wat is een Broodfonds?-+
Hoe start je een Broodfonds?-+
Je kunt al een Broodfondsvereniging oprichten als je minimaal vijfentwintig zelfstandig ondernemers (zowel zzp'ers, zelfstandigen met personeel, vennoten van een VOF, als directeur-grootaandeelhouders) hebt die elkaar financieel willen ondersteunen in geval van ziekte. Als initiatiefnemer pols je eerst de interesse in je eigen netwerk om een eerste informatieavond te organiseren. De BroodfondsMakers geven daar informatie en beantwoorden ieders vragen. Het belangrijkste voor een nieuw Broodfonds is dat deelnemers elkaar (leren) kennen en vertrouwen en daarvoor openstaan, want dat is de basis van een Broodfonds. Een Broodfonds werkt transparant en is voor iedereen te begrijpen. Bij de start kiest het Broodfonds een bestuur. Samen stel je het reglement op met alle afspraken. Als er een kwestie opduikt waar de deelnemers zelf niet uitkomen, vraagt het bestuur advies aan de begeleiders: De BroodfondsMakers.
Waarom heb je minimaal twintig mensen nodig?-+
Voor een nieuw Broodfonds heb je tenminste 25 of meer belangstellenden nodig om echt met minimaal twintig deelnemers te kunnen starten. Als het nodig is kan een beginnend Broodfonds met twintig deelnemers direct één zieke ondersteunen. Ook mag je van de Belastingdienst €2173,- belastingvrij schenken aan een ander. Met twintig deelnemers blijven de schenkingen aan een zieke deelnemer ruim onder dit belastingvrije bedrag, ook als iemand een jaar lang ziek is. Groei snel door naar veertig leden, dan kun je sparen en meerdere zieken tegelijkertijd ondersteunen. Het maximum is vijftig deelnemers.
Waarom heeft een Broodfonds maximaal vijftig deelnemers?-+
Een Broodfonds is gebaseerd op vertrouwen en goede afspraken. Het moet eenvoudig blijven om contact te houden, te vergaderen en samen besluiten te nemen. Vijftig mensen zijn goed in staat elkaar persoonlijk te kennen. Wordt een groep groter, dan sluipt er bijna vanzelf een zekere mate van afstand en anonimiteit in. Vertrouwen, zeggenschap en samenwerking zijn het fundament van ieder Broodfonds.
Kan ik meedoen aan een Broodfonds?-+
Het Broodfonds is er voor de anderhalf miljoen zelfstandige ondernemers die geen beroep kunnen doen op een wettelijk sociaal vangnet. De netto winst uit je onderneming moet minimaal gemiddeld €750,- per maand of meer zijn. Het Broodfonds is er voor zzp'ers, zelfstandigen met personeel, directeur-grootaandeelhouders van een BV en vennoten in een VOF.
Hoeveel Broodfondsen zijn er?-+
Het eerste Broodfonds bestaat sinds 2006. Sinds 2011 adviseren de BroodfondsMakers groepen die zelf een Broodfonds willen oprichten. Omdat er een grote behoefte aan een vangnet bij ziekte is, groeit ieder jaar het aantal ondernemers dat in een Broodfonds stapt. In 2011 waren er nog maar drie. Begin 2023 zijn er 640 Broodfondsen met dertig duizend deelnemers.
Kijk hier voor een overzicht van alle Broodfondsen
Hoe herken je een echt Broodfonds?-+
Het Broodfonds is een door de BroodfondsMakers ontwikkeld concept dat wordt aangeboden onder de beschermde merknaam Broodfonds. Groepen die de adviezen en uitgangspunten van de BroodfondsMakers hanteren en door hen zijn begeleid mogen de naam Broodfonds gebruiken. Belangrijkste uitgangspunten daarbij zijn kleinschaligheid, transparantie en zelfbeschikking.
Hoe werkt het Broodfonds
Is een Broodfonds een soort verzekering?-+
Het Broodfonds is zeker geen verzekering. Het is een voorziening waarbij ondernemers elkaar steunen in het geval een van de leden van de groep ziek wordt. De BroodfondsMakers begeleiden de oprichting van de individuele groepen en zorgen ervoor dat aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Een Broodfonds heeft dan ook een ander doel en werkt met heel andere uitgangpunten dan een verzekeraar. De meest opvallende verschillen met een verzekering zijn kleinschaligheid, betaalbaarheid en transparantie.
Je maandelijkse inleg voor het Broodfonds komt op je eigen bankrekening en het saldo blijft ook van jou, na aftrek van schenkingen aan zieken in je Broodfonds. Bij vertrek uit je Broodfonds neem je het tegoed mee. Ieder Broodfonds krijgt de vorm van een vereniging. De vereniging functioneert voor een deel op basis van de regels die de BroodfondsMakers voor alle Broodfondsen hanteren, maar ook voor een deel op basis van wat de leden zelf besluiten. Zo beslis je bijvoorbeeld samen wie er bij je Broodfonds wordt toegelaten. Er is geen controlerend arts. Word je ziek, dan meld je dat zelf en jij kunt ook het beste zelf bepalen hoeveel werk je tijdens je herstel aankunt.
Kijk voor meer antwoorden op vragen over verzekeren bij: Broodfonds en AOV
Wat kost de oprichting van een Broodfonds?-+
Een Broodfonds richt eerst een vereniging op, die wordt ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Een vereniging met een bestuur en leden.
De eenmalige opstartkosten bedragen bij nieuwe Broodfondsen €225 per deelnemer. Langer bestaande Broodfondsen hanteren soms een ander bedrag. Wil je met hen meedoen, dan betaal je hetzelfde instapbedrag als zij.
Daarnaast is er een maandelijkse contributie van €12,50 per deelnemer. De bedragen maak je over naar je eigen Broodfonds.
- Van de €225 eenmalige inschrijfkosten gaat €40 naar je eigen Broodfondsvereniging en €185 naar de BroodfondsMakers, die de oprichting in goede banen leiden en de administratie voor de groep opzetten. Alleen voor de eerste veertig leden brengen de BroodfondsMakers deze eenmalige €185,- in rekening. Vanaf nummer 41 gaat het inschrijfgeld naar je eigen Broodfonds.
- Van de €12,50 maandelijkse contributie worden de doorlopende en gezamenlijke kosten betaald. Van de €12,50 krijgen de BroodfondsMakers €7,- voor onder meer de financiële administratie, actuele informatie via de leden- en besturenportals, berekenen en klaarzetten van schenkingen aan zieken, controles, adviezen en bestuurstrainingen. Uit de resterende €5,50 worden de verenigingskosten en bankkosten betaald.
Wat doen de BroodfondsMakers voor mijn bijdrage?-+
De BroodfondsMakers doen presentaties, geven adviezen, zorgen dat Broodfondsen de Nederlandse regelgeving volgen en beantwoorden vragen van deelnemers. De BroodfondsMakers begeleiden ieder Broodfonds bij het oprichten van de vereniging en het bestuur, het opstellen van de gezamenlijke afspraken en statuten en bij het openen van de bankrekeningen.
Als je Broodfonds eenmaal actief is, bieden de BroodfondsMakers hulp bij administratieve zaken en de schenkingen en geven advies bij de besluitvorming van je vereniging. Zodra een deelnemer ziek wordt regelt de administrateur van de BroodfondsMakers de schenkingen, na een akkoord van het Broodfondsbestuur. De administrateur controleert daarnaast of ieders maandelijkse inleggen zijn voldaan en maakt het financiële jaarverslag van je Broodfonds.
De BroodfondsMakers hebben het Broodfondsconcept ontwikkeld en blijven het verbeteren met trainingen, advies en expertise-ontwikkeling voor Broodfondsen. De ervaringen en inzichten van andere Broodfondsen die de BroodfondsMakers in de loop der jaren hebben verzameld, kun je gebruiken om je eigen Broodfonds goed te laten functioneren.
Lees voor meer antwoorden over de oprichting van een Broodfonds:
wat het kost
hoe zit een Broodfonds juridisch in elkaar?
Wat is je buffer?-+
Deelnemers aan een Broodfonds storten hun maandelijkse inleg op hun eigen Broodfondsrekening. Zolang er niemand ziek wordt, loopt het tegoed van deze individuele bankrekening op. Soms spaar je maanden achtereen. Het is niet zinvol om onbeperkt geld voor je Broodfonds op te potten. Daarom is er een maximum bedrag dat op je Broodfondsrekening kan staan, die is 36 maal je maandelijkse inleg. De automatische overschrijvingen blijven gewoon doorgaan, het overschot als er weinig of geen zieken zijn geweest, wordt (rond april) het jaar daarop teruggeboekt door de BroodfondsMakers.
Bij vertrek uit een Broodfonds neem je het saldo dat op dat moment op je Broodfondsrekening staat mee, nadat er aan alle onderlinge verplichtingen is voldaan.
maandelijkse inleg | maandelijkse schenking bij ziekte | maximale buffer |
€33,75 | €750,00 | €1.215,00 |
€45,00 | €1.000,00 | €1.620,00 |
€56,25 | €1.250,00 | €2.025,00 |
€67,50 | €1.500,00 | €2.430,00 |
€78,75 | €1.750,00 | €2.835,00 |
€90,00 | €2.000,00 | €3.240,00 |
€101,25 | €2.250,00 | €3.645,00 |
€112,50 | €2.500,00 | €4.050,00 |
Hoe zit een Broodfonds juridisch in elkaar?-+
Juridisch is een Broodfonds een ‘informele vereniging’. Dat is een vereniging met een bestuur, statuten en een reglement waarin alle onderlinge afspraken worden vastgelegd. Een informele vereniging kan zonder tussenkomst van een notaris worden opgericht, maar wordt wel ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. De leden moeten de afspraken van hun Broodfonds vastleggen in een reglement en tekenen allemaal een lidmaatschapsovereenkomst. Minimaal een keer per jaar komt het Broodfonds verplicht bij elkaar voor de algemene ledenvergadering.
Hoe werkt een Broodfonds fiscaal?-+
De maandelijkse inleg die je naar je eigen Broodfondsrekening overmaakt, is privévermogen. De inleg is geen zakelijke kostenpost en is dus niet aftrekbaar. Het saldo van je Broodfondsrekening moet je ieder jaar opgeven bij de Belastingdienst als eigen vermogen (Box 3). Over je vermogen (inclusief het tegoed op je Broodfondsrekening) ben je vermogensbelasting schuldig.
Als je schenkingen uit je Broodfonds ontvangt, betaal je daar geen inkomstenbelasting over, want schenkingen gebeuren vrijwillig, zijn dus geen inkomen uit werk en ook geen uitkeringsrecht. Om dezelfde reden zijn de schenkingen die je zelf doet aan iemand in je Broodfonds niet aftrekbaar van je inkomen.
De schenkingen aan anderen doe je privé, het zijn dus geen bedrijfskosten en ontvangen schenkingen zijn geen bedrijfsopbrengsten. Ook de contributie en het inschrijfgeld zijn privé uitgaven.
Schenkbelasting
Alleen over schenkingen boven €2274,- (situatie 2022) per jaar moet de ontvanger schenkbelasting betalen. In een Broodfonds gaat het per belastingjaar om de totale schenkingen van één deelnemer aan één arbeidsongeschikte deelnemer (van persoon aan persoon).
Voorbeeld: Een zieke die €2000 per maand ontvangt, krijgt van veertig deelnemers gemiddeld 50 euro per maand: dat is gemiddeld €600 per persoon, per jaar en ruimschoots onder het belastingvrije schenkingsbedrag.
Voor de Belastingdienst tellen samenwonenden en gehuwden (fiscaal partners) als één schenker. Zij mogen samen maximaal €2274,- per jaar belastingvrijschenken aan iemand. Over het bedrag boven die €2274,- moet de ontvanger dertig procent schenkbelasting betalen.
NB: Dit kan alleen gebeuren in een klein Broodfonds, met meerdere langdurige ziektegevallen tegelijkertijd. In de praktijk is dit nog niet gebeurd, omdat alle groepen door groeien naar veertig deelnemers of meer.
Hoe belangrijk is de samenstelling van een Broodfonds?-+
Eigenlijk vraag je dan: moeten we beroepen of leeftijden met veel risico’s uitsluiten? Nee. In de praktijk zien wij dat mensen met zogenaamd risicovolle beroepen of mensen die ouder zijn, zich niet vaker ziekmelden. De meeste arbeidsongeschiktheidsmeldingen zijn ziektes en ongevallen die ons allen kunnen overkomen.
Het Broodfonds sluit geen beroepen uit. Verzekeraars bekijken wel alle beroepsgroepen in termen van risico’s en sluiten sommigen uit of leggen een hoge premie op. Broodfondsen kijken naar de ondernemer, die ze zelfs kennen. Het selecteren op of uitsluiten van een beroepsgroep als bouwvakkers is niet nodig. Ondernemers in zogenaamd zware beroepen kennen de risico’s en zijn meer dan gemiddeld getraind op hun eigen en andermans veiligheid. Ze waren in Broodfondsen afgelopen tien jaar niet vaker ziek dan mensen met andere beroepen.
Uitgangspunt is dat ondernemers doen wat ze goed kunnen en regelen wat ze nodig hebben om hun werk te doen. In een Broodfonds bekijken we elkaar daarom -in tegenstelling tot verzekeraars- niet in termen van risico’s maar kijken we naar ons ondernemerschap. Daarom kunnen ondernemers met een chronische aandoening of een handicap gewoon meedoen aan Broodfondsen.
Is er een toelatingsprocedure voor een Broodfonds?-+
In bestaande Broodfondsen dragen deelnemers nieuwe kandidaten uit hun eigen netwerk voor. Zo ontstaat de benodigde sociale samenhang en onderling vertrouwen. Kandidaten schrijven zich (online) in en overleggen hun jaarcijfers. De BroodfondsMakers controleren of het gekozen schenkingsniveau in overeenstemming is met het inkomen: wie iedere maand €1000 uit de winst van zijn bedrijf opneemt en nodig heeft voor dekking van vaste lasten, kan het schenkingsniveau van €750 of €1000 kiezen – maar niet een schenking van €1500 of meer.
Ieder Broodfonds heeft eigen toelatingseisen, soms zijn die vastgelegd in het reglement, zoals woon- of werkplaats of werkzaam in een speciale sector (film, zorg). Wie zich bij zo’n Broodfonds wil aansluiten moet daaraan voldoen. Op basis van de eisen bekijkt het bestuur of een nieuwe kandidaat kan worden voordragen, daarna beslissen de leden.
Bij een bestaand Broodfonds moet je aan de criteria voldoen. Bij een nieuw Broodfonds bepalen de starters samen de regels voor toetreding.
Is de maandelijkse bijdrage aftrekbaar?-+
Het bedrag dat je maandelijks op je eigen Broodfondsrekening opzij zet, bijvoorbeeld €45 of €90,- is geen premie maar je eigen geld, dat meetelt voor het eigen vermogen in box 3 (zie ook: zo werkt het). De schenkingen aan zieke deelnemers zijn ook niet aftrekbaar.
Kijk ook bij de antwoorden op de vraag: hoe werkt het fiscaal?
Ik hoef niet mee te beslissen. Kan ik alleen geld overmaken?-+
Dat kan niet. Een Broodfonds is geen afstandelijke verzekering. Het belangrijkst is de onderlinge samenhang van de leden: dat je de mensen in je eigen Broodfonds kent en vertrouwt of daartoe bereid bent. In een goedlopend Broodfonds komt iedereen minimaal eens per jaar naar de ALV en rouleren de taken. Je neemt met zijn allen besluiten waar iedereen achter kan staan en hebt zo het vermogen om ook makkelijker samen vraagstukken op te lossen. Als je echt geen tijd kunt vinden om één keer per jaar met elkaar mee te denken, dan is een Broodfonds zeker geen goede oplossing voor je.
Als iemand ziek wordt
Wat gebeurt er als ik arbeidsongeschikt word?-+
Als je een periode door arbeidsongeschiktheid geen inkomen hebt kun je schenkingen vragen aan je Broodfonds. Zodra je dat ziet aankomen, meld je dat bij je bestuur. Het bestuur meldt aan de leden dat er een zieke is, wie dat is en dat de zieke schenkingen krijgt. Na de eigenrisicoperiode (30 dagen) krijg je van iedere deelnemer in je Broodfonds een kleine schenking. Alles bij elkaar vormen die kleine schenkingen het bedrag waarvoor je hebt ingetekend.
Je kunt je de eerste maand alleen voor vijftig procent of honderd procent ziekmelden. Na de eerste maand zijn andere percentages mogelijk. Herstellen kan zo in stappen.
Wat als er meer dan vijf mensen tegelijk arbeidsongeschikt zijn?-+
De ziektepercentages onder ondernemers en in het bijzonder in de Broodfondsgroepen liggen lager dan die van werknemers. Er zijn Broodfondsen die al aantal jaar geen zieken hebben gehad. Toch komt het ook regelmatig voor dat meerdere mensen tegelijk ziek zijn in een Broodfonds. Een Broodfonds kan dat prima opvangen. Als dat maanden duurt ook, want dan wordt eerst de maandelijkse inleg aangesproken en vervolgens de buffer (het geld dat al is opgebouwd op de individuele bankrekeningen van de leden).
Zieken verspreiden zich niet gelijkmatig over alle Broodfondsen. Niemand weet wie wanneer ziek wordt. Arbeidsongeschiktheid overkomt ons. Een Broodfonds dat een lange periode veel zieken heeft en door haar buffer raakt, komt erg weinig voor en is vaak maar tijdelijk.
Voor deze gevallen is de Broodfondsalliantie er als achtervang: een broodfondsafspraak tussen Broodfondsen onderling.
In de alliantie steunen Broodfondsen elkaar, als er tijdelijk een tekort is. Zo krijgen zieken altijd hun volledige schenking, met behulp van andere Broodfondsen. Per oktober 2016 is de Broodfondsalliantie van kracht.
Wat gebeurt er als iemand liegt of fraudeert?-+
Als iemand zijn Broodfonds oplicht, dan kan de Broodfondsgroep het lidmaatschap opzeggen. De fraudeur wordt geroyeerd en staat daardoor slecht bekend in het eigen professionele netwerk en is daarmee niet alleen zijn Broodfondsvoorziening maar ook zijn professionele netwerk kwijt. Onterecht gebruik maken van een Broodfonds zal dus slecht uitpakken.
Hoe lang kun je schenkingen krijgen uit je Broodfonds?-+
Je krijgt maximaal twee jaar aaneengesloten schenkingen per ziekte. Onderzoek van TNO toont aan dat ruim 99 procent van de ondernemers die met ziekte te maken krijgt binnen twee jaar weer aan het werk is. Wie langer uit de roulatie is, moet overwegen of voortzetting van het bedrijf nog wel haalbaar is. Voor het risico dat je nog steeds niet kunt werken na twee jaar Broodfonds, kun je een Arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) afsluiten. Met een wachttijd van twee jaar sluit zo’n verzekering goed aan op de periode van Broodfondsschenkingen. Premies zijn met zo’n lange wachttijd doorgaans een stuk lager dan wanneer je je direct of na een maand laat uitbetalen.
Kun je voor mantelzorg schenkingen ontvangen?-+
Iedereen kan op gegeven moment te maken krijgen met geven van mantelzorg. Dat is belastend, maar daarvoor kun je geen schenkingen vragen aan je Broodfonds. Dit staat ook in ieder Broodfondsreglement. Schenkingen vangen alleen het wegvallen van inkomen uit je bedrijf door arbeidsongeschiktheid op. Het Broodfonds is niet bedacht om daarnaast ook andere risico’s te dekken.
Zwangerschap
Kun je bij zwangerschap ook schenking ontvangen?-+
Bij zwangerschap kun je geen beroep doen op je Broodfonds. Dat is alleen voor het wegvallen van inkomen uit je bedrijf bij arbeidsongeschiktheid. Wie zwanger wordt kan gebruikmaken van de ZEZ: de Zelfstandig en Zwanger-regeling. Die kun je aanvragen via het UWV. Via de ZEZ-regeling ontvang je zestien weken een uitkering op ongeveer bijstandsniveau (zes weken voor het moment dat je uitgerekend bent, plus tien weken erna). Bij complicaties tijdens de zwangerschap waardoor je langer dan zestien weken niet kunt werken, kun je wel om een schenking van je Broodfonds vragen.
Broodfonds en Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen
Ik heb al een AOV-verzekering. Kan ik toch aan een Broodfonds meedoen?-+
Ja, je kunt een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) en een Broodfonds prima combineren. Het zijn wel twee verschillende voorzieningen met hun eigen voordelen en voorwaarden. Vraag bij je verzekeraar naar een AOV met een wachttijd van twee jaar. Het risico van de eerste twee jaar arbeidsongeschiktheid dek je af met het Broodfonds, ben je dan nog ziek dan keert de AOV uit. Bij alle grote verzekeraars is het mogelijk om een verzekering met eigenrisicoperiode van twee jaar af te sluiten.
Hoe zeg ik mijn oude arbeidsongeschiktheidsverzekering op?-+
Vroeger kon een ondernemer wel vijf jaar vastzitten aan een AOV die hij niet meer wilde. Maar per 1 juli 2011 hebben verzekeraars aangesloten bij het Verbond van Verzekeraars afgesproken dat lange AOV-contracten niet meer stilzwijgend mogen worden verlengd. Je kunt een eenjarig contract afsluiten of oude contracten omzetten naar een eenjarig contract. Een eenjarig contract is ook direct op te zeggen met een opzegtermijn van maximaal een maand.
Lees alle informatie over het opzeggen van een Arbeidsongeschiktheidsverzekering hier
Waar vind ik meer over arbeidsongeschiktheidsverzekeringen?-+
Ondernemers krijgen geen uitkering bij ziekte zoals werknemers in dienstverband. Ze kunnen wel een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) afsluiten die uitkeert als ze ziek worden. Veel verzekeringsmaatschappijen bieden AOV's aan met grote verschillen in premie, dekking en voorwaarden. Vergelijkingssites met rekenmodules kunnen de zoektocht makkelijker maken. Oriënteer je goed met onafhankelijke informatie.
Welke belangenbehartigers bieden ook AOV's aan?-+
Belangenbehartigers voor ondernemers hebben veel deskundigheid in huis. Hun kennis over arbeidsongeschiktheid zetten ze in voor betere wetgeving of in hun adviezen aan leden. Veel belangenorganisaties onderhandelen ook namens hun leden met verzekeraars over collectieve tarieven. Collectieve verzekeringen kunnen goedkoper zijn dan individuele.
Kan ik als starter gebruik maken van de WIA?-+
Ondernemers die in loondienst waren voordat ze hun bedrijf begonnen kunnen via het UWV een vrijwillige Ziektewet en WIA- verzekering aanvragen. Deze is vergelijkbaar met een AOV maar dan zonder medische keuring. Lees hier meer over de WIA.
Hoe kun je arbeidsongeschiktheid voorkomen?-+
Gezond en veilig werken kan helpen om sommige vormen van arbeidsongeschiktheid te voorkomen. Informatie over optimale arbeidsomstandigheden bij fysieke belasting, werkdruk, gevaarlijke stoffen of werkplekken of de juiste bureaustoel vind je bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en bij bonden.